Luvicenin kullanımına dair ilk bulgu, MÖ 18. yüzyıla tarihlendirilen ve Kültepe/Kanišli Erken Asur tüccarlarına ait Akatça çivi yazısı evraklardan gelmektedir. Hititçe yazılmış çivi yazısı evraklarda, ‘izah çivisi’ adı verilen özel işaretlerle ayrılan Luvice kelimelerin sayısı, MÖ 16.-15. yüzyıllarda, zamanla artarak ve MÖ 13. Yüzyıla gelindiğinde, pek çok Luvice kelime bu yazılarda yer almıştır.

Hitit Kanunlarında pek çok kez bahsi geçen luwili kelimesi, Hattuşa hükümetine bağlı bölgelerden biri olan Luviya coğrafi yer adından türemiştir. ‘Hititçede’ anlamına gelen ve yine Hattuşa hükümetine bağlı bir bölge olan Neşa kentinden türeyen nesili ve Hattuşa’nın kendi dilinde, ‘Hatticede’ anlamına gelen, Hititçe hattili kelimeleri, Luviler, Hititler/Neşalılar ve Hattilerin her birinin, farklı sebeplerle, Hattuşa Krallığı'ndaki en önemli etnik grup unvanına sahip olabileceğini düşündürür. Hitit Krallığı/Hitit İmparatorluğu gibi yaygın biçimde kullanılan terimler yanıltıcı olmakla birlikte, çok etnik yapılı bir devlet olarak Hattuşa Krallığı teriminin kullanılması daha doğrudur.

Tanrılar ve Tapınaklar Ülkesi Hatti

Çiviyazısı öğrenmenin yolu klasik metinleri kopyalamaktı ve bu yöntem ve yönelişle beraber Sumerce ve Akadça da Anadolu’ya girdi. Hitit elçilerinin kullandığı yazı olan Akadça, yazışmalar, diplomatik haberleşme ve antlaşmalarda pratik kullanım sağladı. Okuryazarlık sanatında eğitim, Akad ve Sumer dilinde öğretimi de gerektirirdi. Çiviyazısının alınması sürecinde Hititli alim ve yazmanların Akadçayı, Sumerceyi öğrenmeleriyle ve Sumer-Babil geleneğindeki belgelerin incelenmesiyle çalışmalar başlatılmıştır.

Kovid-19 Salgını ve Arkeolojik Saha

Arkeolojiye meraklı halkın ve kamuoyunun pek az farkında olduğu, arkeolog akademisyenlerin de aralarında pek nadir konuştuğu bir saha ve kültürel miras gerçeği ile karşı karşıyayız aslına bakarsanız. Bu arkeolojik projelere bulaşmış herkesin bildiği, ama bir sır gibi, odanın içindeki fil gibi bir türlü telaffuz edemediği bir gerçek. Bugün sadece Türkiye’de değil bütün Orta Doğu’da yapılan arkeolojik saha çalışmalarının önemli bir çoğunluğunun, amansız bir tahribat tehdidi altında bulunan arkeolojik mirası kurtarma kazıları ve araştırmalarının oluşturduğu gerçeği.

Başur Höyük Erken Tunç Çağı mezarları muhtemelen Geç Uruk kültürünün çöküşünden sonra yerel topluluk içerisinde ön plana çıkan yönetici elit sınıfa ait olmalıdır. Mezarlarda bulunan farklı nitelikteki metal eserlerin varlığı, ithal veya yerel üretim çanak çömlekler uzun mesafeli ticaretin varlığını da göstermektedir. Bu eserler bölgedeki yönetici sınıfın örgütlenme becerisini ve ulaşılan örgütlülük düzeyini göstermesi bakımından son derece önemlidir.

 Tunç Çağı, Soğuk Sular ve Anadolu Peyzajı  

 Ilgın Ovası’nın kuzeyinde Gavur Dağı’nın eteklerine kurulmuş olan Yalburt Yaylası’nın hemen yukarısında Kocakuyu denilen, suyu tatlı mı tatlı ve buz gibi bir kuyu bulunurmuş. Ne kadar çekersen çek, suyu hiç eksilmezmiş. Böyle anlatıyor Yalburt Yaylası’nın vefakâr sakinleri...  

Antalya’da Bir Arkeoloji Çınarının Gölgesinde   

Ülkemiz ama özellikle Antalya arkeoloji camiası 2014’ün 1 Şubat’ında 100 yaşına basan Türkiye’nin ilk kadın arkeologu Jale İnan’ı bir kez daha andı. 26 Şubat 2001’de aramızdan ayrılışının ardından onlarca yıl geçmesine rağmen Jale Hoca hiç unutulmadı. 

Çukurova Arkeolojisinde İz Bırakan Çok Yönlü Çalışmalar

Kadın Ana Kibele, antik Anadolu’nun çam ormanlarında, mağaralarında, pınarlarında “dağların anası” olarak büyük saygı görmüş bir tanrıçadır. Efsanevi kralları Midas’la özdeşleşen Frigler de kayaların ecesi, dağların hakimesi, yaban hayvanlarının sahibesi olarak onu özellikle çam ormanlarının olduğu bütün doğa köşelerinde kutsamışlardır.

İlkeli duruş, saygın ve sağlam kişilik,
derinlemesine ve engin bilgi...

Paylaşım, kurumsallaşma, ortak çalışma, birliktelik, bütüncül yaklaşım gibi günümüzde her geçen gün yok olmakta olan daha pek çok değeri yetiştirdiği kuşaklara aktarmayı görev edinmiş bilim insanı. Ufuk Esin adının zihinlerimizde çağrıştırdığı bu kavramlar, belki de aşağıda uzun uzun anlatılan yaşam öyküsünün, çalışmalarının, hayata bakışının özü...

Kasım 2013’te Diyarbakır’ın Çınar ilçesinde ve 2010’da Siirt’te öldürülen leoparlar, vahşi yaşamın korunması konusunda hassasiyet duyan hayvanseverlerin yanı sıra bu tür hakkında araştırma yapan farklı disiplinlerdeki bilim insanlarının da ilgisini çekmiştir.

Anadolu’nun fiziksel coğrafyasına baktığımızda, kuzeyinde Karadeniz’e, güneyinde Akdeniz’e paralel uzanan sıradağları görmekteyiz. Böylece Anadolu’nun iç kesimi kuzey ve güneyden, yani Karadeniz ve Akdeniz kıyı şeritlerinden bir şekilde ayrılmış ve bu yönlerden ulaşılması zor bir bölge haline gelmiştir.

Bir toplumun kimliğini anlayabilmenin en iyi yolu, o toplumun yazılı belgelerini incelemektir. MÖ 2. binyılda Anadolu’da büyük bir devlet kuran Hititlerin kendi dillerini yazıya aktarmaları ve arşivlemeleri sayesinde bugün haklarında pek çok bilgiye sahip olabilmekteyiz. Hititler, var oldukları süre boyunca yazıyı en iyi şekilde kullanmaya özen göstermiştir.

“Anadolu’nun Kayıp Dilleri”, aslında kayıptan öte, ölü dilleri anlatıyor. Şansımız bu ölü dillerin büyük bir kısmının çözülmüş olması. Eğer dil yoksa halk da yoktur denebilir. Kaşkalar, İskitler, Trakyalılar, Kimmerler ve daha birçoğu, Anadolu’da uzun süre yaşadılar. Bugün sadece isimleri bilinen bu halklara ilişkin yazılı herhangi bir bilgi olmadığı için onların tarihlerini başka medeniyetlere ait yazılı belgelerden öğreniyoruz. Anadolu, kendisine bir şey bırakmayan uygarlıkları zamanla yok sayıyor ve onlar da zamanla yok oluyor.

Feda Edebilecek Bir Hasankeyf Yok!

Hasankeyf’i yok etmek yerine, yıllardır incitilen her bir insandan, her bir taştan, her bir canlıdan özür dilenmeli ve daha da zaman kaybetmeden açılan yaralar sarılmalıdır. Hasankeyf’in su altında bırakılmaya değil, onarılmaya, korunmaya ve sahiplenilmeye ihtiyacı vardır. Hem Hasankeyf hem orada yaşayan insanlar hem de biz, Hasankeyf için yıllardır sesini yükselten ve baraj suları altında kalmasın diye çaba gösterenler...

Efsaneden Gerçeğe

BYZANTION - CONSTANTINOPOLIS  - KALKHEDON

Arkeolojik seksiyonda, 18-11 milyon yaşlarında fosiller, idoller, el aletleri, MÖ 6000-3000 yıllarına tarihlenen Yortan seramikleri, MÖ700-500 yıllarına ait seramik, gümüş kap ve altın buzağı, Hellenistik Dönem seramikleri, MÖ 500 - MS 200 tarihleri arasına ait figürinler, yağ kandilleri, mezar stelleri ve cam eserler sergilenmektedir. MÖ 500'lere tarihlenen lir çalan Eros, aslan başlı küpe, Herakles mührü, altın yüzük, kolye, iğne, Hıristiyanlık Dönemine ait günlük alet ve eşyalarda bu bölümde yerini almıştır.

Müzede Hitit Dönemine ait üzeri çivi yazılı ünik bronz kılıç, UNESCO tarafından “Dünya Belleği Listesine” alınan Hitit Dönemi çivi yazılı tabletler, Boğazköy-Hattuşa ve Ortaköy-Şapinuva kazılarında arşiv halinde bulunan kil mühür baskılı bullalar canlandırmalar eşliğinde sergilenmektedir. Hitit Dönemi sonrasında bölgede Pazarlı, Boğazköy-Hattuşa ve Alaca Höyük’te yaşamlarını devam ettirmiş olan Demir Çağı (Frigler) kültürüne özgü birçok vitrin arkalarına yapılan canlandırma eserler eşliğinde sergilenmektedir.

Kazıda ortaya çıkarılan mozaiklerde, diğer tüm arkeolojik malzemelerde olduğu gibi, oluşan veya yeni oluşacak sorunları gidermek ve bünyenin sağlıklı bir yapıya kavuşmasını sağlamak (stabilize etmek) amacıyla bir seri etkin yada önleyici koruma (konservasyon) müdahalesine başvurulması gerekmektedir.

Bir Aktüel Arkeoloji Belgeseli

Tarihi Kırkpınar TuncaNehri Rekreasyon ve Enerji
Projesi ile Değişiyor mu?

Edirne Sarayı’nın kurulduğu Tunca Nehri’nin güney ve kuzey yakası boyunca oluşturulması planlanan adacıklar, kanallar ve bunun gibi uygulamalar ile adeta Edirne Sarayı yok farz ediliyor. Arkeolojik, tarihi ve doğal sit alanı ilan edilerek koruma altına alınan Edirne Sarayı, aslında Edirne’nin Edirne olmasında büyük pay sahibi.

Anıtın hemen yakınlarında hiç eksik olmayan arı kovanları dışında hiçbir şey insanı rahatsız etmezdi. Fotoğraf çekmek üzere uygun ışık ve gölgeyi beklemek bile büyük bir zevk olurdu. Ama şimdi insan onun bu yıkılmış halini görünce, mistisizmin de yok olup gittiğini görüyor ve talihsiz “tarihsizgiller”e lânet edesi geliyor!

C.Thomas NEWTON

1856’da Bodrum Kalesi ziyareti sırasında olasılıkla paros ya da pentelikon mermerinden yapıldığını düşündüğü ve Maussolleion’a ait olduğundan kuşku duymadığı heykellerini görmüş ve harekete geçmiştir. Aslan heykellerinin kale duvarından sökülmesi için bütçe ve teçhizat talebinde bulunan Newton’un talebi karşılanmış ve “H.M.S. Gorgon” adlı savaş gemisi ile heykeller taşınmıştır.

Alaca Höyük, 1835 yılında W.C. Hamilton tarafından “İmat Höyüğü” adıyla bilim âlemine tanıtılmıştır. Höyük 19. yüzyılın ikinci yarısında birçok seyyah ve araştırmacı tarafından ziyaret edilmiştir. 1907 yılında İstanbul Müzeleri adına Th. Macridy Bey, sfenksli kapı önünde 15 gün süren bir kazı çalışması yürütmüştür. İlk sistemli kazılara ise 1935 yılında Atatürk’ün emri ile Türk Tarih Kurumu adına, R. Oğuz Arık tarafından başlanmıştır. 

MÖ 3. Binyılda Hatti Çağdaşı Bir Kent

Eskiyapar Eski Tunç Çağı eserleri, dönemin zenginliğini ve refahını göstermesinin yanı sıra Anadolu ve Anadolu dışındaki ilişkilere ışık tutması açısından da önem taşımaktadır. Gümüş kaplar ve süs eşyasının yakın benzerleri Truva ve Ege’deki Poliohni’dedir. Takılardan bazıları Mezopotamya’nın güneyindeki Sümer Ur kral mezarlığına kadar ulaşan geniş bir alanda kültürel paralellikleri sergilemektedir.

Kayıp Bir Dil

Antik Çağ Anadolu’sunda Hattiler tarafından konuşulan Hattice, Hint Avrupa dil ailesine mensup olmayan bir dildir. Hattiler ve Hatti dili hakkında ulaşılabilen bilgiler sınırlıdır ve bu dilin konuşulduğu yaklaşık bir zaman dilimi de belirlenememektedir.