Ayasofya bir harikadır! Güzelliği ve boyutu büyülüyor ve bir açıklama bekliyor. Nasıl tasarlandı ve nasıl inşa edildi? O muazzam kubbesi tekrar eden depremlere nasıl direndi? Bu yapının güzelliğinin kaynağı ne ve yüzyıllar boyunca bütün inaçları ve ulusları nasıl bu kadar etkileyebiliyor, nasıl bu kadar ilham verebiliyor?

Ayasofya’nın mozaikleri son günlerde yine çok gündeme geldi. Aslında son günlerde Ayasofya’nın yeniden ibadet amaçlı kullanıma döndürülmesiyle birlikte mozaiklerin örtülmeleri tekrar gündeme gelmelerinin ana sebebi oldu.

Mimar kardeşler Gaspare (1809-1883) ve Giuseppe (1822-1891) Fossati’nin İstanbul’a yollarının düşmesi, Rus Çarı I. Nikolay’ın (1825-55) Gaspare’ı Rus Elçiliği binasının yapımında görevlendirmesiyle başlamıştır. İsviçre'nin Ticino / Tessin Kantonu'nun Morcote köyünde doğan her iki kardeş mimarlık eğitimlerini Milano'da Accademia di Brera - Brera Güzel Sanatlar Akademisi'nde almışlardır. 19. yüzyılın başlarında Milano ve Roma'da arkeolojiye duyulan ilginin artmasıyla birlikte Klasik dönem yapıtlarının ortaya çıkarılması için kazı çalışmalarına başlanmıştı.

Kültepe-Kaniş kazılarında Eski Tunç Çağı'na tarihlenen Kültepe'ye özgü 4300 yıllık 10 yeni alabaster (gypsum) idol bulundu. 

İsrail’in Bilinen En Eski Sabun Fabrikası Necef’te Bulundu

Necef’teki Rahat şehrinde 1200 yıllık bir sabun imalathanesi bulundu. Bedevi şehri Rahat’ta İslami döneme ait 1200 yıllık bir evde bulunan atölye, bilinen en eski sabun yapım yerlerinden biri. Atölyede domuz yağı yerine zeytinyağı kullanılıyordu.

İçinde altın kadın takıları, at koşum takımı parçaları, miğferli Athena başı kabartmalı diskler, kadın yüzleri ya da çiçeklerler süslü aplikeler, düğmeler, ritüel amaçlarla kırılmış demir bir dizginin yarısı ve yüzlerce minyatür silindirik ve yuvarlak biçimli boncuk ve hatta işlemeli bir giysi de bulunan kutudan alınan toprak örneğiyle ilgili laboratuar çalışmaları henüz sonuçlanmamıştır.

Antalya’da Bir Arkeoloji Çınarının Gölgesinde   

Ülkemiz ama özellikle Antalya arkeoloji camiası 2014’ün 1 Şubat’ında 100 yaşına basan Türkiye’nin ilk kadın arkeologu Jale İnan’ı bir kez daha andı. 26 Şubat 2001’de aramızdan ayrılışının ardından onlarca yıl geçmesine rağmen Jale Hoca hiç unutulmadı. 

Çukurova Arkeolojisinde İz Bırakan Çok Yönlü Çalışmalar

Kadın Ana Kibele, antik Anadolu’nun çam ormanlarında, mağaralarında, pınarlarında “dağların anası” olarak büyük saygı görmüş bir tanrıçadır. Efsanevi kralları Midas’la özdeşleşen Frigler de kayaların ecesi, dağların hakimesi, yaban hayvanlarının sahibesi olarak onu özellikle çam ormanlarının olduğu bütün doğa köşelerinde kutsamışlardır.

İlkeli duruş, saygın ve sağlam kişilik,
derinlemesine ve engin bilgi...

Paylaşım, kurumsallaşma, ortak çalışma, birliktelik, bütüncül yaklaşım gibi günümüzde her geçen gün yok olmakta olan daha pek çok değeri yetiştirdiği kuşaklara aktarmayı görev edinmiş bilim insanı. Ufuk Esin adının zihinlerimizde çağrıştırdığı bu kavramlar, belki de aşağıda uzun uzun anlatılan yaşam öyküsünün, çalışmalarının, hayata bakışının özü...

Roma’nın Ünlü Hekimi

Athenaeus’un en az 30 kadar kitap yazdığı rivayet edilir, ancak hiçbirisi günümüze kadar ulaşmamıştır. Bunlardan 25. Cilde Galen ve 24 ve 29. Ciltlere Oribasius tarafından atıfta bulunulmuştur. Tıbbın farklı alanlarda eser vermiştir: fizyoloji, patoloji, embriyoloji, terapötikler ve diyet, meteorolojinin ve coğrafyanın tıbbi boyutları.

Halkı Tarafından Çok Sevilen Hekim

Asklepiades, antik cağda şifa arayışı içinde olan insanlara verilen özverili hizmetleri sunan bir hekimdir. Kendisi sadece tıbben değil, aynı zamanda halka sağlık konusunda eğitim vermek suretiyle de yardımcı olmuştur. Mesleki yaşamı boyunca yapmış olduğu bu yardımlar unutulmamış ve Perge ve Seleukia Halkları kendisini bu yazı ile ebedileştirmişlerdir. Antalya yöresinde 2000 yıl önce hizmet veren başarılı bir hekimin şanlı belgesidir.

“Tıp sanatı nerede seviliyorsa, orada insanlığın sevgisi de mevcuttur.’’ ~ Hippocrates

Aphrodisias Antik Kenti ve Geyve Vakfı

Rahmetle andığım Prof. Kenan Erim bana yolladığı bir yılbaşı tebriğine şöyle yazmış: “Aphrodisias her bakımdan başka bir dünya. Onu anlamak için, havasını, suyunu, çiçeklerini, ağaçlarını tanımak gerek. Onlarla bir diyalog kurmaya gayret etmek lazım. İşte otuz yıla yakın bir süre bunları denedik ve dünyanın mutluluğuna kavuştuk.

DSİ'nin, Anadolu'nun ilk imparatorluğu olan Hititlerin önemli merkezlerinden biri olan ve aynı zamanda bir heykel sanatı atölyesi olduğu kabul edilen Yesemek - açık hava müzesi - bölgesinde yapacağı sulama barajı, Anadolu'nun en eski atölyesini yok etme tehlikesi ile karşı karşıya bırakıyor.

Tablette "bir krala yapılan ödemelerden" bahsedildiğini anlatan Akar, şunları kaydetti: ''Ancak kralın kim olduğu ve ismi hakkında fikir sahibi değiliz. Tablet bizim için yine de çok önemli, MÖ 1400 ile 1350 yıllarına ait zaman dilimi içerisinde.

 İzmir Kaçakçılık Suçlarıyla Mücadele Şube Müdürlüğü tarafından Cumhuriyet Tarihinin en büyük eser kaçakçılığı operasyonu gerçekleştirilmiş, 65 bin 511 adet tarihi eser yakalanmıştır. 

Güç, doğası gereği kalabalık, coşku ve zirvelerden hoşlanır. Zirveler zorlandıkça kalabalık coşar ve esrime ile kendinden geçer, varlığını perçinler. Ayasofya, mimari bir yapı olarak inşa edilmeden önce de iktidarın gücünü gösteren bir sembol olarak düşünülmüş ve planlanmıştı. Sonuçta ortaya çıkan da öylesine bir mimari yapı da değildi, hem yapıdan beklenen “gösterge" hem de yapının kendisi birbirini sonsuza kadar tamamlar.

Ne görmek istiyorsun?
Çırılçıplak adam…

Hem Tarkan Kahya hem de hocamız merhum Jale İnan’ın Boubon için sarfettiği çabayı yakından bilen Nezih Başgelen’in kaleme aldığı iki yazı ile J. Paul Getty Müzesine yönelik bir kampanya başlatıyoruz. J. Paul Getty Müzesinde sergilenen Boubon ve Kremna heykelleri, yeniden kendi topraklarında sergilenene kadar hepinizi kampanyamıza davet ediyoruz.

Antikçağlar boyunca kadının yaşamdaki rolü, erkek tarafından çizilmiş sınırlar içinde şekillenir. Evinden kolay kolay çıkamayan, sosyal ve siyasal etkinliklere katılamayan, stadyuma bile girmesi yasaklanan kadın, semavi dinler ile çok daha fazla baskı altına alınır. Bazı dönemlerde elbette aristokrat ya da yönetici ailelere mensup kadınlar tarih sahnesine çıkar. Elbette ki toplumsal yaşamı biçimlendiren erkekler, tarihi de yazarken, kadınlar üzerinden değil de tekil bir seçkin üzerinden anlatmaya çalışır.

“Maktul” Ozan “Orfeus” Döndü!

Sıra, Bovling Müzesindeki “Katil Maenad” ve “Tanıkların” Dönüşünde…

Öteki Zeugma ve Edessa Mozaiklerinin de Yakın Gelecekte Gündem Oluşturmasında…

Belki bu yazının bazı bölümleri, bu derginin çoğu okuruna, ikinci baskı olacak! Hemen ön yargıyla davranmayınız! Bu yazıda herkese çok yeni bilgileri ve görselleri sunacağız.

Büyük Boyutlu Bir Heykelin Ayağa Kaldırılması

Roma Dönemine ait mermerden anıtsal heykellerin birçok parçasının bulunması sansasyona yol açmıştır. Mısır üslubunda olduğu belirlenen, avluyu çevreleyen ve onun yanındaki salonların tavanını taşıyan figürler karyatid ve atlant olarak yorumlanmıştır.

“Çocuklar Müzeye Gitmek İstiyor!”

Kaman Müzesi ile başlayıp Eti Arkeoloji Müzesi ile yaygınlaşan dijital sistemlerin, müzenin dokusuna zarar vermeyecek şekilde düzenlenmesi önemlidir. Böylelikle eserlerin önüne geçmeden, aksine onları daha öne çıkartacak şekilde yardımcı elemanlar olarak kullanılabilmeleri mümkün olacaktır. Çocukların kafasındaki müze algısını değiştirmek, ilgilerini çekebilmek ve tekrar gelme isteği yaratabilmek, dijital sistemlerin uzun vadede en büyük avantajı gibi görülmektedir.

960’ların ortasına doğru bir antika dalgası ortalığı sardı. Köylüler imece yapar gibi 40-50 kişi birden kazma-kürekle kazı yaptı. Öyle ki antika için kazılan bir yerin toprağı örtüldükten sonra yanlışlıkla yeniden kazılmasın, emek boşa gitmesin diye iki taş üst üste konularak işaretlenmişti. Bu ifade 1960’lı yılların başında Burdur İli, Bucak ilçesi merkez bucağına bağlı Girme/Çamlık Köyü - Kremna antik kentinde bir mermer heykel baş bulup satan köylü C.Ö.’ye ait...

Boubon Sebasteionu'nun Yurtdışına Kaçırılışı

Boubon’da yaptığı kazı sonrasında Jale Hanım yanı sıra özellikle Özgen Acar kanalı ile eline geçen İbecikli kaçakçının tuttuğu günlükteki bilgilerle konuyu tekrar ele almıştır. Özellikle Sebasteionlar - imparator kültü ve özellikle Boubon Sebasteionu bronz heykelleri üzerine yapılan araştırma ve yayınların yeni verilerini de göz önüne alarak ayrıntılı bir şekilde kaleme aldığı Boubon Sebasteionu ve Heykelleri Üzerine Son Araştırmalar kitabı ise 1994 yılında Arkeoloji ve Sanat Yayınları tarafından yayınlanmıştır.

Bir Kültür Katliamı : Latmos'a Dokunma

Aktüel Arkeoloji Dergisi, 24 Kasım 2012 tarihinde Anadolu’nun eşsiz arkeolojik ve kültürel doğal değerini korumak amacıyla 200’ü aşkın gönüllü ile birlikte Latmos’taydı.  

İçerik bakımından Eski Assur metinlerinde örneği olmayan metnin son satırında yer alan “a-ha-<at>niqá-qá-sà a-naIštar ta-aq-lu-up”, ifadesi o dönem Assur toplumundaki bir başka uygulamayı göstermekte ve evlilik çağına gelen genç kızlarla ilgili bir adetten bahsetmektedir. Bu ifade İ. Albayrak tarafından “kız kardeşimiz başını İştar için açtı” olarak tercüme edilerek, genç kızların evlenecek yaşa geldiklerini göstermek maksadıyla tanrıça İştar için düzenlenen bir törende başlarını açmaları şeklinde değerlendirilmektedir.

Assurlu İlī-bāni’ye ait bir vasiyetname, Kültepe’de ticarî hayatını sürdüren Assurlu bir tüccarın, ölmeden önce, mirası konusunda çıkacak ihtilafları önlemek için hazırladığı detaylı bir vasiyetnamedir. Belgeye göre İlī-bāni mirasını eşi, rahibe kızı ve iki oğlu arasında taksim etmektedir. Tablette dikkati çeken hususlardan ilki, vasiyet sahibi İlī-bāni’nin, rahibe kızı Ahātum’un haklarını korumak için özel bir ihtimam göstermiş olduğudur.

Eski Asur Ticaret Kolonileri Devrinde Anadolu’da Asurlu Tüccarlara Tanınan İmtiyaz ve Sağlanan Kolaylıklar

Bazı konularda kolonilerin özerk oldukları anlaşılmaktadır. Meselâ, Asurlular arasındaki hukukî meselelerde doğrudan doğruya kolonilerin yetkili organları karar veriyorlardı. Mahallinde sonuçlandırılamayan anlaşmazlık konusu, bütün kolonilerin yönetim merkezi olan Kaniş kārumuna yazılır ve dava orada görülürdü. Herhalde çözümü zor ve karışık bazı davaların çözüm yeri ise Asur’du.