67. Sayı - AVCI TOPLAYICI: EN UZUN YOLCULUK

Zorlu bir yılı geride bıraktık. Yaşasın 2019 demek içinse henüz çok erken. Önümüzde mücadele ile geçecek koca bir yıl var. Her yıl olduğu gibi bu yıl da Türkiye’nin arkeoloji dergisi olarak dolu dolu içerikler hazırlamaya devam edeceğiz. Bu yıl için oldukça özel sayılar planladık. Yalnızca arkeoloji meraklılarına değil, arkeolojinin geçmişin pasif bir yansıması olmadığını, aksine aktif olarak geleceğin inşası için bugünün toplumuna yön verebilecek bir bilim olduğunu görmek isteyen herkese ulaşmayı hedefledik. İnsanlığın ortak sorunu iklim gibi konuları ele alacağımız yeni sayılar ile topluma arkeolojinin sorumluluğunun bilinenden çok daha büyük olduğunu göstermeyi amaç edindik.

Uzun süredir üzerinde çalıştığımız ancak kısmen bir noktaya kadar taşıdığımız elinizdeki bu sayı, uygarlık tarihinin en önemli kırılma noktalarından biri olan Neolitik Devrim’i hazırlayan yaklaşık 2 milyon yıllık süreci, insanlığın en uzun yolculuğunun hikayesini yani avcı-toplayıcıları anlatıyor.

Bu sayıya başlarken kendi kendimize şunu soruyorduk: Günümüzden 12 bin yıl önce iki nehrin etrafında uygarlığı kurmaya başlayan, Göbekli Tepe’yi inşa eden bu insanlar kimdi? Nereden gelmişlerdi? Geriye dönüp, günümüzden 40-20 bin yıl öncesine baksak, bu insanların izlerini bulabilir miydik? 12 bin yıl önceden geriye doğru gidersek bu yapıları inşa edenlerin, ilk köyleri kuranların, ilk tarımı başlatanların izlerine rastlayabilir miydik? Bu süreci aşama aşama görebilir miydik? Kimdi bu avcı-toplayıcılar? Nerede, nasıl yaşıyorlardı? Göbekli Tepe’den yaklaşık 60 bin yıl öncesinde, Afrika’da bir mağarada (Blombos) ilk kez sembolik kazıma işaretler bırakan insanlığın sembolik dünyası nasıl bir gelişim süreci geçirdi? İlk sembolik işaretlerden gelişmiş bir sembolik dünyaya geçişteki zaman zarfında Anadolu’da neler yaşandı?

Elimizde yeterli arkeolojik kanıt bulunmadığından bu soruların bir kısmına cevap bulmak henüz hâlâ zor olsa da bu sayıda yer alan birbirinden değerli bilim insanları, insanlığın en uzun yolculuğu olarak nitelendirebileceğimiz bu süreci, avcı-toplayıcının 2 milyon yıllık biyolojik ve kültürel evrimi ile Anadolu’da insanlığın bu büyük sıçramaya adım adım nasıl ilerlediğini anlatıyor. Anadolu’nun farklı noktalarında süren mağara kazıları ve Paleolitik Çağa ait taş endüstrisine ait kalıntılar bize bir yol haritası sunacak mı bunu zaman gösterecek ancak hazırladığımız bu sayı gelecek için bir yol gösterici olacaktır düşüncesindeyiz.

2019 yılında birçok önemli proje gerçekleştirmeyi planlıyoruz. Geçtiğimiz yıllarda I. ve II.’sini gerçekleştirdiğimiz Ulusal Fotoğraf Yarışmasının III.’sünü “Arkeoloji ve Emek” başlığı ile başlatacağız. Devamında ise, arkeoloji temalı belgesel çalışmaları ve yeterli desteği bulabilirsek kamuoyu ile paylaşmak istediğimiz arkeoloji temalı bir kısa film yarışması ile gelecek için önemli bir arşiv oluşturmayı hedefliyoruz. Çünkü biliyoruz ki Anadolu’nun dört bir yanında arkeolojik kalıntılar üzerinde insandan ve doğadan kaynaklı büyük bir tahribat var ve birçok arkeolojik alan gelecekte büyük oranda yok olma ile karşı karşıya kalacak. Özellikle “imar affı” ile başlayan ve henüz sonuçlarını tahmin edemediğimiz bir yok edilişin başlangıcındayız. Bu nedenle arkeolojik alanlar ne kadar çok kayıt altına alınabilirse gelecek için o kadar değerli olacaktır düşüncesindeyiz.

Türkiye’de bir arkeoloji dergisinin yayınlanmasına destek veren KOÇ AİLESİ’ne, KOÇ GRUBU’na ve TÜPRAŞ’a Aktüel Arkeoloji Dergisi ailesi olarak sonsuz teşekkür ederiz.

İyi okumalar ve iyi yıllar…