Tekerlekli taşıtların Urartu’nun sosyo-ekonomik yaşantısının yanı sıra ordu, av ve dini törenlerde de kullanıldığı dönemin tasvirli eserlerinde görülmektedir.

Urartu’nun Tekerlekli Taşıtları

Önasya uygarlıklarından Urartular, MÖ 9.-7. yüzyıllar arasında baÅŸta Van Gölü havzası olmak üzere DoÄŸu Anadolu, Transkafkasya ve Ä°ran Azerbaycan’ında egemenlik kurmuÅŸtur. Oldukça geniÅŸ, daÄŸlık olan bu bölgede mutlaka ki ulaşım ve bunun beraberinde taşıtların fonksiyonu önemli olmalıdır. Nitekim baÅŸkent TuÅŸpa (Van Kalesi) ve uzakta yer alan diÄŸer Urartu merkezleri arasında bir ulaşım ağının olduÄŸu bilinir. Tekerlekli taşıtların Urartu’nun sosyo-ekonomik yaÅŸantısının yanı sıra ordu, av ve dini törenlerde de kullanıldığı dönemin tasvirli eserlerinde görülmektedir.

Urartularda dört tekerlekli taşıtlar ile ilgili veriler, Toprakkale’den (Rusahinili) bronz taşıt modeli ve yine aynı merkezden ele geçen iki adet mühür üzerinde betimlenmiÅŸ taşıt tasvirlerinden oluÅŸur. Bu taşıt tipinde genellikle yan panelleri alçak dörtgen planlı kasalar, altıparmaklı tekerlekler ve tek merkezli taşıt oku kullanılmıştır.

Ä°ki tekerlekliler grubuna giren yük taşıtlarına ait bulgular, Sadberk Hanım ve Ä°srail müzelerinde sergilenen kemerler üzerindeki taşıt tasvirleridir. Yük taşıtlarının kare kasalarının yan panelleri oldukça yüksektir. Kare planlı kasaların üstü bir tente ile kapatılmıştır. Hem kasaların yan panelleri hem de üst tente çeÅŸitli geometrik ve bitkisel motiflerle süslenmiÅŸtir.  Bu taşıt tipinde sekiz parmaklı tekerlekler ve tek merkezli taşıt oku kullanılmıştır. Nitekim tekerleklerin pozisyonundan, dingilin hem kasanın alt orta merkezde hem de alt arka tarafında kullanıldığı anlaşılmaktadır. 

Yazı : Dr. Bilcan GÖKCE

 Çizim ve Renklendirme : Eze Zecber